افزایش سرعت عمل صادرکنندگان در منطقه ویژه خلیج فارس
طی سال‌های اخیر، متولیان امر برای صادرات محصولات فولادی کشور برنامه‌ریزی‌هایی کرده‌اند و تولیدکنندگان نیز توانسته‌اند با استفاده از شرایط موجود، صادرات فولاد کشور را افزایش دهند. با این حال، بسیاری از واحدهای فولادی در زنجیره تولید این محصول، دور از مرزها قرار دارند و ناچار به صرف هزینه بیشتر برای انتقال محصول به مرزها و گمرکات کشور و طیکردن مراحل و بوروکراسی‌های اداری صادرات هستند. این در حالی است که صنایع مستقر در منطقه ویژه خلیج فارس توانسته‌اند با استفاده از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری موجود در این منطقه، سرعت صادرات خود را افزایش دهند. برای بررسی مزیت‌های صادراتی منطقه ویژه خلیج فارس، با مدیرعامل شرکت صبا فولاد خلیج فارس به گفت‌وگو نشسته‌ایم. سعید بزرگی معتقد است که یکپارچگی تولید محصول تا بارگیری آن در کشتی مهم‌ترین مزیت منطقه ویژه خلیج فارس است که به فرایند صادرات سرعت بیشتری می‌بخشد. وی افزود که صبا فولاد قصد دارد با استفاده از امکانات منطقه ویژه، حداقل ۵۰ درصد از محصولات خود را در سال جاری صادر کند. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
دلیل احداث کارخانه صبا فولاد در منطقه ویژه خلیج فارس چیست؟
منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس ویژگی‌هایی دارد که آن را به بستری مناسب برای تولید فولاد تبدیل می‌کند. از جمله عوامل مهم در استقرار کارخانه صبا فولاد خلیج فارس در این منطقه، دسترسی آسان و قابل اتکا به برق و گاز مطمئن با قرارگیری در کنار خطوط اصلی لوله انتقال گاز بوده است. همچنین، با توجه به موقعیت مکانی کارخانه صبا فولاد خلیج فارس و نزدیکی آن به دریا، امکان تولید آب شیرین با روش‌های مختلف وجود دارد. در همین حال، این شرکت به آب‌های آزاد و بین‌المللی دسترسی دارد که فرایند صادرات محصولات و واردات مواد اولیه را برای آن تسهیل می‌کند. با توجه به مزیت‌های یادشده، منطقه ویژه خلیج فارس مورد توجه مجموعه سرمایه‌گذاران قرار گرفت و آن‌ها تصمیم گرفتند کارخانه صبا فولاد خلیج فارس در منطقه ویژه خلیج فارس احداث شود. به عبارت دیگر، عاملی که باعث شد صبا فولاد در منطقه ویژه حاضر شود استفاده از مزایای مناطق ویژه اقتصادی برای تولیدکنندگان بوده است.
به طور کلی، هنگامی که در بخشی مانند منطقه ویژه خلیج فارس با تمرکز صنایع مختلف مواجه هستیم، امکان ایجاد زیرساخت‌ها و امکانات مشترک برای همه صنایع مستقر به وجود خواهد آمد و این عامل به پیشرفت صنایع کمک شایانی خواهد کرد. منطقه ویژه خلیج فارس همه نیازهای لازم برای راه‌اندازی یک شرکت اعم از آب، برق، گاز و سایر امکانات زیرساختی را به فراخور موقعیت فراهم می‌کند و به طور کامل در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. امکانات ریلی برای حمل و بارگیری، معافیت‌ها و شرایط ویژه کلیِ مناطق آزاد از جمله جذابیت‌هایی است که همواره سرمایه‌گذاران را برای حضور در این مناطق برای سرمایه‌گذاری و تولید ترغیب می‌کند.
منطقه ویژه خلیج فارس چه مزایایی را برای صادرات محصولات زنجیره فولاد ایجاد کرده است؟
امکانات منطقه ویژه برای صادرکنندگان باعث افزایش قدرت رقابت تولیدکنندگان مستقر در این منطقه با رقبای داخلی و بین‌المللی شده است. این منطقه یک اسکله ویژه اختصاصی برای صادرات و واردات فله مواد معدنی و فلزی دارد که شرکت‌های حاضر در منطقه ویژه از آن به عنوان پایانه صادراتی خود استفاده می‌کنند. امکانات صبا فولاد، از جمله اسکله صادراتی، سرعت عمل آن را در امر صادرات به‌شدت افزایش داده است. با توجه به سرعت صادرات از منطقه، محصول هیچ‌گاه در منطقه ویژه و شرکت‌های تولیدی انبار نمی‌شود. به این ترتیب، محصول به صورت مکانیزه مستقیما از انبار شرکت‌ها به کشتی بارگیری و به مقاصد صادراتی ارسال می‌شود. به این فرایند، «بارگیری یکسره» گفته می‌شود.
مزایای صادراتی منطقه ویژه تا چه حد به قدرت رقابت این شرکت، به‌ویژه در کاهش بهای تمام‌شده صادرات و نیز افزایش راندمان آن کمک کرده است؟
فرایند بارگیری یکسره امکان بسیار موثر و مفیدی برای تولیدکنندگان در منطقه ویژه است؛ زیرا اگر این تولیدکنندگان قصد داشته باشند محصول خود را در منطقه انبار و بعد آن را بارگیری کنند، هزینه‌های آن‌ها به‌شدت افزایش می‌یابد و از نظر زمانی، در مضیقه قرار می‌گیرند؛ ضمن اینکه در بخش فروش، تولیدکننده نیز به دلیل عدم فروش، دچار حواشی می‌شود. با این حال، رقبای تولیدکنندگان حاضر در منطقه ویژه از چنین امکاناتی برخوردار نیستند. البته شرکت صبا فولاد خلیج فارس، به دلیل تولید بریکت گرم، رقیبی در ایران ندارد، اما این شرایط پایدار نیست و احتمالا رقبایی در این زمینه به میدان خواهند آمد.
امکانات صبا فولاد، از جمله اسکله صادراتی، سرعت عمل آن را در امر صادرات به‌شدت افزایش داده است. با توجه به سرعت صادرات از منطقه، محصول هیچ‌گاه در منطقه ویژه و شرکت‌های تولیدی انبار نمی‌شود. به این ترتیب، محصول به صورت مکانیزه مستقیما از انبار شرکت‌ها به کشتی بارگیری و به مقاصد صادراتی ارسال می‌شود
شرکت صبا فولاد خلیج فارس چگونه از مزایای صادراتی این منطقه و زیرساخت‌های آن استفاده می‌کند؟
همان‌طور که بیان شد، یکی از مزیت‌های قرارگیری شرکت صبا فولاد خلیج فارس در منطقه ویژه خلیج فارس استفاده از مزیت‌های صادراتی این منطقه بوده است. در حال حاضر، منطقه ویژه خلیج فارس در حال احداث یک بارکو برای تولیدکنندگان فولاد با شرایط خاص است. به طور کلی، محصولی که در منطقه ویژه خلیج فارس توسط شرکت صبافولاد تولید می‌شود کاملا صادراتی است. به عبارت بهتر، صبا فولاد تنها تولیدکننده بریکت در کشور است و منحصرا بریکت گرم یا HBI تولید می‌کند که این محصول برای صادرات در نظر گرفته شده و تولید می‌شود. اگرصبا فولاد هدف صادراتی نداشت، قطعا به جای بریکت گرم، آهن اسفنجی به بازار داخلی عرضه می‌کرد و در این حالت، قطعا بازدهی و عملکرد سیستم شرکت نیز افزایش می‌یافت. با این حال، صبا فولاد در راستای اهداف صادراتی، HBI تولید می‌کند.
در حال حاضر، یکی از بهترین، بزرگ‌ترین و مرغوب‌ترین زمین‌های موجود در منطقه ویژه خلیج فارس در اختیار شرکت صبا فولاد خلیج فارس است. علاوه بر این، خط ریلی که از منطقه ویژه خلیج فارس برای شرکت‌های مستقر احداث شده است به طور کامل از سایت صبا فولاد خلیج فارس می‌گذرد و قادر خواهیم بود از این خط آهن، با بازسازی و به‌روزسازی آن، استفاده کنیم. همچنین برای انباشت و برداشت مواد اولیه و نیز ادامه فعالیت تولیدی توانسته‌ایم چندین مرتبه از بخش بارکو منطقه ویژه استفاده کنیم؛ ضمن اینکه در اوایل مردادماه سال جاری، دو کشتی از محصول صبا فولاد برای ارسال به مقاصد صادراتی بارگیری شدند که مجموع آن‌ها به ۷۵هزار تن می‌رسید. در عین حال، با همکاری و مساعدت گمرک، بندر و مجموعه منطقه ویژه، این صادرات به صورت مستقیم انجام شده است.
وضعیت این شرکت از نظر تولید و صادرات در منطقه ویژه چگونه است و برای تولید، صادرات و استفاده از امکانات چه برنامه‌ریزی‌هایی کرده است؟
با اینکه امکانات منطقه ویژه خلیج فارس برای تولید و صادرات نسبتا مهیا بود، به دلیل مشکلاتی که در سال‌های گذشته وجود داشت، متاسفانه از تمام پتانسیل شرکت صبا فولاد خلیج فارس برای تولید و صادرات استفاده نشده است. دلیل اصلی این امر، عدم برنامه‌ریزی برای تامین مواد اولیه و نیز اشکالاتی در دوره‌های تعمیر و نگهداری و عملیات اجرایی خط بوده است. به این ترتیب، فقط توانستیم از ۳۰ درصد از ظرفیت شرکت برای تولید استفاده کنیم. با این حال، امیدواریم که در سال جاری، که «جهش تولید» نام‌گذاری شده است، بخش عمده‌ای از ظرفیت‌های موجود در صبا فولاد خلیج فارس را احیا کنیم و به منصه ظهور برسانیم.
همچنین تلاش خواهیم کرد با تامل، بخشی از مشکلات تامین مواد اولیه را حل کنیم. امیدواریم که در چند ماه آینده، با اجرای برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، بتوانیم این مشکلات را نیز برطرف کنیم تا در نتیجه آن، تامین مواد اولیه در مجموعه صبا فولاد دارای برنامه منظم، قابل پیش‌بینی و باثبات باشد. این امر کمک خواهد کرد که صبافولاد بتواند محصولی تضمین‌شده و با کیفیت بین‌المللی تولید کند. علاوه بر این، با بهره‌گیری از تجربیات کارشناسان حوزه احیای فولاد و با استفاده از توان تیم‌های فنی قوی، تلاش خواهیم کرد پایداری خط تولید را افزایش دهیم و در شرایطی قرار بگیریم که از ظرفیت اسمی شرکت به طور کامل بهره ببریم. در حال حاضر، اولویت نخست صبا فولاد این است که خط تولید از ثبات کافی برخوردار باشد. همچنین برنامه‌ریزی کرده‌ایم که حداقل ۵۰ درصد از محصولات شرکت صبا فولاد صادر شود. البته این امر وابستگی بسیاری به شرایط صنعت فولاد در داخل کشور و نیز وضعیت بازار دارد.
