توسعه زیرساخت‌ها با مشارکت فعال صنایع
با توجه به کاهش درآمدهای عمومی کشور در شرایط فعلی، تامین و توسعه زیرساخت‌های اساسی صنایع استراتژیک موجود در غرب بندرعباس با تکیه بر اعتبارات دولتی به‌کندی پیش خواهد رفت. به همین دلیل، برای برون‌رفت از وضعیت موجود، سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) مدلی را بر اساس مدیریت مشارکتی با حضور صاحبان صنایع مستقر در بندرعباس در دست اقدام دارد. در این زمینه با عضو هیئت‌‌مدیره و مشاور ارشد اجرایی منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس به گفت‌وگو نشسته‌ایم. شهروز شجاعی اعتقاد دارد که مشارکت فعال شرکت‌های حاضر در منطقه ویژه خلیج فارس در توسعه زیرساخت‌ها باعث اقتصادی بودن آن پروژه و منفعت بسیار می‌شود. متن کامل این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
پتانسیل منطقه ویژه خلیج فارس را در توسعه صنایع فلزی کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اغلب قطب‌های اقتصادی و تجاری کشورها در کنار دریاها و آب‌های آزاد واقع شده‌اند و این ویژگی مهم را منطقه ویژه خلیج فارس، با احداث صنایع بزرگ معدنی و فلزی دارد.
متاسفانه در طی سالیان گذشته، صنایع فلزی انرژی‌بر (آب، برق و گاز) که آب زیادی مصرف می‌کنند در مرکز و مناطق کم‌آب کشور احداث شده‌اند. این در حالی است که بر اساس مطالعات انجام‌شده در خصوص ایجاد و توسعه صنایع انرژی‌بر، بهترین مناطق برای توسعه صنایع فلزی، به‌ویژه صنعت فولاد، سواحل هستند. با توجه به دسترسی منطقه ویژه خلیج فارس به آب‌های آزاد و همچنین آغاز اجرای پروژه بزرگ انتقال و تصفیه پساب بندرعباس به این منطقه، نیاز صنایع فلزی حاضر در منطقه ویژه خلیج فارس به آب کاملا برطرف خواهد شد.
از طرف دیگر، هزینه‌های جانبی احداث صنایع، تامین مواد اولیه، تامین زیرساخت‌ها و صادرات محصول در منطقه ویژه خلیج فارس به‌مراتب کمتر از مناطق مرکزی کشور است و صرفه اقتصادی بیشتری برای سرمایه‌گذاران خواهد داشت. به همین دلیل، قیمت تمام‌شده محصولات نهایی در این منطقه کمتر از قیمت محصولات صنایع مشابه واقع در مرکز کشور است که یک مزیت مهم در رقابت‌های داخلی و بین‌المللی محسوب می‌شود.
دیگر نکته مهم آن است که حتی می‌توان با توسعه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی جدید که از آب دریا برای تولید انرژی استفاده می‌کنند، علاوه بر تولید برق، آب شیرین نیز تولید کرد؛ زیرا در این نیروگاه‌ها، با استفاده از بخار آب، برق تولید می‌شود و با سرد شدن بخار، می‌توان آب شیرین تولید کرد.
جایگاه منطقه ویژه خلیج فارس را در توسعه زیرساخت‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
منطقه ویژه خلیج فارس در میان سایر مناطق ویژه و آزاد از امتیازات خاصی برخوردار است که آن را از لحاظ سرمایه‌گذاری منحصربه‌فرد می‌سازد. این منطقه به خلیج فارس اتصال دارد و در مسیر کریدور شمال به جنوب واقع شده است؛ ضمن اینکه به راه‌آهن سراسری نیز اتصال دارد. علاوه بر این، منطقه ویژه خلیج فارس در مجاورت با بزرگ‌ترین بندر کشور یعنی بندر شهید رجایی قرار دارد. همچنین این منطقه در کنار نیروگاه گازی بندرعباس واقع شده است. امتیازات یادشده، منطقه ویژه خلیج فارس را در میان سایر مناطق ویژه، خاص می‌سازد. یکی از ویژگی‌های مهم منطقه ویژه خلیج فارس اسکله کم‌نظیر آن است که امکانات آن در بندرهای دیگر کمتر به چشم می‌خورد. در حال حاضر، این اسکله آمادگی پذیرش کشتی‌هایی با ظرفیت تخلیه و بارگیری ۱۰۰ هزار تن را دارد.
در منطقه ویژه خلیج فارس، متناسب با درآمد عمومی کشور، زیرساخت‌های بسیار خوبی فراهم شده است. در طی سالیان اخیر، به رغم فرازونشیب‌های متعدد در اقتصاد، در هنگام افزایش درآمدهای عمومی کشور، زیرساخت‌ها در منطقه ویژه خلیج فارس مسیر پیشرفت را طی کرده و توسعه یافته‌اند.
با مشارکت واحدهای صنعتی مستقر در غرب بندرعباس، شرکتی با عنوان «تامین و توسعه زیرساخت خلیج فارس» در شرف تاسیس است که یکی از اهداف مهم تاسیس این شرکت اجرای طرح انتقال و تصفیه پساب از بندرعباس و تحویل آن به صنایع است.
منطقه ویژه خلیج فارس چه برنامه‌هایی را برای مشارکت صنایع در توسعه زیرساخت‌ها تبیین کرده است؟
بر اساس مطالعات انجام شده و در راستای تامین مالی و توسعه زیرساخت‌های ضروری صنایع غرب بندرعباس، ایمیدرو در صدد تاسیس بنگاه اقتصادی مستقل از طریق شرکت‌های مستقر در منطقه ویژه است. این واحدهای صنعتی، با اتکا به توان مالی‌شان، می‌توانند اجرای برخی پروژه‌ها و طرح‌های زیرساختی را بر عهده بگیرند و در منافع مالی و تامینی این طرح‌ها سهیم شوند. البته منطقه ویژه خلیج فارس نقش حاکمیتی خود را در راستای وظیفه ذاتی‌اش در قبال تامین زیرساخت‌ها حفظ می‌کند و اگر به عنوان سهامدار در اجرای این پروژه‌های زیرساختی حضور یابد، نقش مدیریتی خود را خواهد داشت. با این حال، واحدهای صنعتی، با مشارکت در توسعه زیرساخت‌ها در قالب یک بنگاه اقتصادی، می‌توانند هم در سودآوری شریک باشند و هم با استفاده از این زیرساخت‌ها، طرح‌های توسعه‌ای شرکت خود را اجرا کنند.
این مدل پیشنهادی در سال جاری در راستای تحقق شعار سال تبیین‌شده توسط مقام معظم رهبری، یعنی «جهش تولید»، ارائه شده است تا با رکودزدایی از طرح‌های زیرساختی مورد نیاز توسعه منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، این مهم محقق شود.
«سایت توسعه» منطقه ویژه خلیج فارس می‌تواند با سرمایه‌گذاری صنایع حاضر در منطقه به بهره‌برداری برسد و شرایط را برای حضور سرمایه‌گذاران دیگر فراهم سازد. ارزش افزوده‌ای که اراضی «سایت توسعه» پس از ایجاد زیرساخت‌ها به وجود خواهند آورد می‌تواند سود مناسبی را برای شرکت‌های سرمایه‌گذار ایجاد کند. در حال حاضر، منطقه ویژه خلیج فارس در «سایت توسعه»، که در مجاورت راه‌آهن قرار دارد، به زیرساخت‌هایی همچون تامین آب، برق و گاز، تسطیح اراضی، قطعه‌بندی و زیرساخت‌های مخابراتی به صورت کلان نیاز دارد. یکی دیگر از مواردی که این بنگاه اقتصادی نوپا (شرکت تامین و توسعه زیرساخت خلیج فارس) می‌تواند برای توسعه منطقه ویژه و سودآوری برای شرکت به آن ورود کند، موضوع بهره‌برداری از اسکله موجود در منطقه ویژه است.
پیشنهاد تامین و توسعه اقتصادی زیرساخت‌ها با مشارکت شرکت‌های حاضر در منطقه ویژه خلیج فارس مورد تایید و حمایت مسئولان استان هرمزگان و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی (ایمیدرو) است.
طرح انتقال پساب بندرعباس به منطقه ویژه خلیج فارس در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه مزایایی برای صنعت و مردم خواهد داشت؟
انتقال پساب فاضلاب شهر بندرعباس به منظور حل بزرگ‌ترین معضل زیســت‌محیـطی شهــر بندرعباس، در راستـای انجام تکالیف اجتماعی و تامین اقتصادی بخشی از آب مورد نیاز صنایع غرب بندرعباس در دستور کار جدی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) قرار دارد. گفتنی است که تامین آب برخی از صنایع بزرگ کشور در مرکز از طریق شیرینسازی آب دریا از بندرعباس در حال انجام است. با توجه به هزینه‌های شیرینسازی و انتقال و پمپاژ مسیر طولانی از خلیج فارس تا نواحی مرکزی کشور، قیمت تمام‌شده آب به ازای هر متر مکعب برای صنایع یادشده، بسیار بالا خواهد بود. این در حالی است که هزینه تصفیه پساب بندرعباس برای صنایع مستقر در غرب بندرعباس به مراتب کمتر خواهد بود.
با اجرای پروژه انتقال پساب شهر بندرعباس به سایت منطقه ویژه خلیج فارس، بزرگ‌ترین چالش زیست‌محیطی شهر بندرعباس برطرف خواهد شد؛ زیرا این پساب طی سال‌های گذشته از طریق تصفیه‌خانه بندرعباس وارد رودخانه گورسوزان می‌شد و به دریا می‌رفت. متاسفانه پساب شهر علاوه بر اینکه چهره نازیبایی به مناظر شهری داده و همه ساکنان اطراف محل عبور آن را آزرده کرده، اثر بسیار مخرب‌تری بر آبزیان نوار ساحلی گذاشته است و به سبب ورود مواد سمی و آلی ناشی از این فاضلاب، جلبک‌های سطحی آب دریا به‌سرعت رشد کرده‌اند و مانع کدورت آب دریا و رسیدن اکسیژن به آبزیان و نور خورشید به آبزیان شده‌اند. به این ترتیب، در سال‌های گذشته، شاهد مرگ بسیاری از آبزیان در نوار ساحلی استان هرمزگان به دلیل ورود پساب شهر بندرعباس و آلودگی‌های ناشی از آن بوده‌ایم. با انتقال پساب تصفیه‌شده شهر بندرعباس به منطقه ویژه خلیج فارس، قطعا نوعی عملیات نجات ساحل خلیج فارس رقم خواهد خورد.
در حال حاضر، با مشارکت واحدهای صنعتی مستقر در غرب بندرعباس، شرکتی با عنوان «تامین و توسعه زیرساخت خلیج فارس» در شرف تاسیس است که یکی از اهداف مهم تاسیس این شرکت اجرای طرح انتقال و تصفیه پساب از بندرعباس و تحویل آن به صنایع است.
