گلگهر پرچمدار سرمایه‌گذاری در معادن کشور است
شرکت معدنی و صنعتی گلگهر، به دلیل ذخایر معدنی مطلوب در کنار سرمایه‌گذاری‌های بی‌شمار طی سال‌های اخیر در زمینه اکتشاف، استخراج و تولید مواد معدنی، می‌تواند پرچمدار سرمایه‌گذاری در معادن کشور شناخته شود. این شرکت، با بهره‌گیری از مولفه‌های تاثیرگذار در توسعه سند ۲۰۳۰، ضمن افزایش سرمایه‌گذاری در معادن، می‌تواند زمینه‌ای مناسب برای توسعه فناوری در مسیر رسیدن به اکتشافات عمیق فراهم آورد. بنابراین برای بررسی بیشتر فرصت‌ها و چالش‌های داخلی معادن کشور در ده سال آینده، گفت‌وگویی کرده‌ایم با محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران، که آن را در ادامه می‌خوانید.
چه دورنمایی را برای معادن بزرگ کشور در ده سال آینده متصور هستید؟
اگر سرمایه‌گذاری در معادن تابع یک برنامه استراتژیک (کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت) باشد، قاعدتا چشم‌انداز و دورنمای معادن کشور قابل ترسیم است. بنابراین شرکتهای معدنی برای توسعه و هوشمندسازی معادن طی یک دهه آینده، باید با برنامه شفاف و استراتژی مشخص پیش بروند. فناوری‌های نوین، در کنار هوش مصنوعی، نقشی اساسی در سرنوشت معادن آینده ایفا می‌کنند. در حال حاضر، بسیاری از شرکتهای بزرگ معدنی در سراسر جهان ساختار خود را بر اساس فناوری‌های نو و هم‌زیستی با هوش مصنوعی بازتعریف کرده‌اند تا در آینده‌ای نه چندان دور، بتوانند جایگاه خود را در بازارهای رقابتی حفظ کنند. شرکتهای بزرگ معدنی در ایران، از جمله شرکت معدنی و صنعتی گلگهر، در راستای حفظ و ارتقای موقعیت رقابتی خود با سایر معادن بزرگ دنیا، باید به گسترش ظرفیت‌های فناورانه داخلی اهتمام ورزند تا ضمن افزایش بهره‌وری تولید، شاهد افزایش ذخایر معدنی در بلند‌مدت باشند.
در حال حاضر، چالش اصلی سرمایه‌گذاری در معادن کشور چیست و چه راهکارهایی برای رفع این موانع وجود دارد؟
اصولا، با توجه به پایین آمدن عیار خاک معدنی در معادن، توجه به فناوری برای افزایش عیار خاک معدنی کم‌عیار یک ضرورت اقتصادی در نظر گرفته می‌شود. تمام شرکتهای بزرگ معدنی به طور جدی در حال سرمایه‌گذاری در این زمینه هستند و به تبع آن، صنایع داخل کشور نیز نباید از این امر عقب بمانند. البته شرکت بزرگ گلگهر، به دلیل برنامه‌ریزی مدون، سرمایه‌گذاری‌های مناسبی در زمینه فناوری صورت داده است که این رویکرد باید الگویی مناسب برای سایر شرکتهای معدنی در داخل کشور باشد.
اگر معادن بزرگ داخلی نتوانند فناوری‌های نو را به کار گیرند، به زودی شاهد زوال سرمایه‌‌های ملی در این زمینه خواهیم بود. یکی از مهم‌ترین راه‌های رفع این چالش، هموار کردن بستر سرمایه‌گذاری است. بازده چنین سرمایه‌گذاری مهمی منجر به تسریع در بازگشت سرمایه شخص سرمایه‌گذار می‌شود.
یکی از چالش‌های مهم سرمایه‌گذاری در معادن داخل کشور اتخاذ سیاست‌های هیجانی در مقاطع حساس است. در واقع، سیاست‌های کلان معدنی در کشور باید بر اساس ظرفیت واقعی معادن باشند. اجبار در افزایش غیرواقعی میزان تولید ماده معدنی بر خلاف سیاست جامع رشد و توسعه ۲۰۳۰ است. اتخاذ تدابیر گوناگون در زمینه توسعه معادن کشور بدون در نظر گرفتن نقشه راه معدن طی یک دهه آینده، اشتباهی استراتژیک به حساب می‌آید.
فرصت‌ها و جذابیت‌های معادن ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در حال حاضر، با افزایش تقاضا برای فلزات اساسی و فلزات رنگین، جذابیت دوچندانی برای معادن کشور به وجود آمده است. از طرف دیگر، افزایش تقاضا در زمینه فلزات معدنی ریسک ورود سرمایه‌گذاران به این بخش را به حداقل ممکن می‌رساند. کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در فلزات اساسی، همراه با پیش‌بینی افزایش تقاضا طی یک دهه آینده، به معنای جذب گسترده سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این حوزه است. توجه به این موضوع به معنای توجه مدیریتی به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در معادن کشور است. نگاه مدیریتی باید به سمتی باشد که همه عناصر جذاب با فرصت‌های سرمایه‌گذاری طبق چشم‌انداز ۲۰۳۰ بخش معدن و صنایع معدنی تنظیم شوند.
توسعه فناوری در زمینه ماشین‌آلات می‌تواند به کاهش هزینه تمام‌شده محصولات معدنی منجر شود. کاهش هزینه حمل‌ونقل و افزایش بهره‌وری واحدهای معدنی دو فرصت مناسب پیشِ‌روی شرکتهای معدنی بزرگ است تا از این طریق، بتوانند توسعه معادن را به ارمغان بیاورند. شرکت گلگهر، با تکیه بر توان داخلی خود، توانسته است زمینه استفاده بهینه از فرصت‌ها در معادن را به وجود آورد. استفاده این شرکت از معادن، با توجه به دارا بودن ظرفیت‌های فراوان، یک الگوی مناسب برای سایر شرکتهای بزرگ معدنی محسوب می‌شود.
به نظر جناب‌عالی، شرکتهای بزرگ معدنی کشور از جمله شرکت گلگهر در ده سال آینده با چه چالش‌ها و فرصت‌هایی روبه‌رو خواهند شد؟
یکی از چالش‌های عمده که از تحول معادن کشور جلوگیری می‌کند بلاتکلیفی ناشی از تحریم‌ها و مدیریت‌های ناکارآمد در زمینه معادن کشور است. مدیران معدنی کشور، در راستای رفع چالش‌ها و ایجاد فرصت‌های مناسب برای معادن کشور، باید بهترین راه برای استفاده بهینه همراه با ایجاد سود کافی از معادن داخلی را انتخاب کنند. دولت، به عنوان متولی اصلی بخش معدن، می‌تواند در راستای ایجاد فرصت‌های مناسب برای رسیدن به اهداف مهم بخش معدن، تسهیلاتی ارائه کند. با این حال، شرکت گلگهر با سابقه‌ای طولانی در زمینه اکتشاف، استخراج و تولید ماده معدنی سنگ‌آهن، با ایجاد بستری مناسب برای حضور دانشمندان جوان و پیشکسوت در کنار خط تولید، موقعیتی استثنایی برای این معدن در کل کشور به وجود آورده است. از طرف دیگر، این شرکت همیشه در نوسازی و بهره‌مندی از فناوری‌های روز، پیشگام بوده است.
گلگهر، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکتهای معدنی کشور، چگونه می‌تواند طی ده سال آینده پرچمدار سرمایه‌گذاری در معادن کل کشور باشد؟
شرکت بزرگ گلگهر، به دلیل در اختیار داشتن ذخایر مطلوب و سرمایه‌گذاری‌های متعدد طی سال‌های اخیر، امکان تبدیل شدن به پرچمدار سرمایه‌گذاری در معادن کشور را دارد. بنابراین شرکت معـدنی و صنعتـی گـل‌گهـر، بـا پشتوانـه سرمایه‌گذاری‌های متعدد و ظرفیت‌های معدنی بالفعل در شرایط موجود، می‌تواند بخشی از سرمایه‌گذاری‌های خود را در مناطق دور و در کنار آب‌های آزاد انجام دهد. سرمایه‌گذاری در کنار آب‌های آزاد، به دلیل وجود انرژی فراوان و ارزان در کشور، امکان مناسبی برای توسعه تولید و صادرات مواد معدنی ایجاد می‌کند.
نگاه هوشمندانه شرکت معدنی و صنعتی گلگهر می‌تواند از درآمد امروز برای سرمایه‌گذاری در سی سال آینده بهره گیرد. سرمایه‌گذاری گلگهر در کشورهای همسایه، به‌خصوص افغانستان، برخی از ظرفیت‌های بالقوه این شرکت را بالفعل خواهد کرد. ورود گلگهر به معادن افغانستان می‌تواند در توسعه بِرند این شرکت در سطح بین‌المللی نقش موثری داشته باشد. یکی از راه‌های ورود به کشور افغانستان شراکت با معدن‌کاران افغانستانی است. در واقع، شراکت گلگهر با شرکتهای گمنام معدنی در افغانستان در زمینه اکتشاف، استخراج و تولید مواد معدنی، علاوه بر توسعه دارایی‌های گلگهر، ارزش‌افزوده مناسبی را برای آن به ارمغان می‌آورد.
یکی از برنامه‌هایی که بر اساس چشم‌انداز‌های ۲۰۳۰، ۲۰۳۵ و ۲۰۵۰ برای مشاغل معدنی در نظر گرفته می‌شود ژئوتوریسم است. استفاده از نیروی انسانی در بخش خدمات توریسم معدنی می‌تواند به اشتغال فراوان در این زمینه منجر شود.
در برنامه گلگهر ۲۰۳۰ قرار است شرکت معدنی و صنعتی گلگهر به یک شرکت بزرگ در مقیاس جهانی تبدیل شود. چنین شرکت‌هایی چه مزیت‌هایی برای کشور خواهند داشت؟
تنها راه جهانی شدن شرکت گلگهر توسعه همه‌جانبه فناوری در راستای رسیدن به اکتشافات عمیق است. اکتشافات عمیق یکی از راه‌های جهانی شدن در زمینه معدن و صنایع معدنی به حساب می‌آید. در حال حاضر، با کاهش ذخایر روزمینی معادن، بسیاری از شرکتهای بزرگ معدنی در سراسر جهان با شتابی زیاد در پی رسیدن به اعماق زیر یک هزار و ۵۰۰ متری زمین هستند. بنابراین توجه به موضوع اکتشافات عمیق معدنی بر اساس چشم‌انداز ۲۰۳۰ می‌تواند به ارتقای رتبه گلگهر در میان شرکتهای صاحب‌نام معدنی در دنیا منجر شود.
طی یک دهه آینده، نقش نیروی انسانی در معادن دنیا چگونه خواهد بود؟
این تصور که اشتغال‌زایی فقط باید در فضاهای موجود صورت بگیرد بر خلاف اهداف توسعه‌ای است. طی یک دهه آینده، معادن بزرگ دنیا در زمینه نقش نیروی انسانی در معادن، سیاست‌های جدیدی را وضع خواهند کرد. این سیاست‌ها در راستای مکانیزه کردن معادن و کاهش حضور نیروی انسانی خواهند بود. بنابراین، در صورت تحقق این هدف، تعاریف نیروی انسانی شاغل در معادن به طور کلی تغییر می‌کنند، به طوری که اغلب مشاغل معدنی‌ای که نیروی انسانی در آن دخالت مستقیم دارد به سمت مشاغل خدماتی سوق پیدا خواهند کرد.
به دلیل بالا بودن عیار معادن داخلی نسبت به معیار جهانی، سیاست دولت در بخش معدن و صنایع معدنی، تغییر نکردن نقش نیروی انسانی در معادن است. با این حال، خلاصه کردن نیروی انسانی در تولید مواد معدنی، اشتباهی است که جبران آن در آینده به‌شدت دشوار می‌شود. در واقع، پیش از آنکه دیر شود، باید راهی برای تغییر مشاغل در معادن داخل کشور ایجاد کرد.
یکی از برنامه‌هایی که بر اساس چشم‌انداز‌های ۲۰۳۰، ۲۰۳۵ و ۲۰۵۰ برای مشاغل معدنی در نظر گرفته می‌شود ژئوتوریسم است. استفاده از نیروی انسانی در بخش خدمات توریسم معدنی می‌تواند به اشتغال فراوان در این زمینه منجر شود. از طرف دیگر، شرکت گلگهر می‌تواند بخشی از مشاغل خود در زمینه توسعه فناوری را به توریسم علمی اختصاص دهد. توریسم علمی، با انتقال اطلاعات، به ورود تکنولوژی پیشرفته به مجتمع معدنی گلگهر کمک می‌کند.
در راستای تبدیل شدن به شرکتهای بزرگ در مقیاس جهانی، باید چه نوع مشوق‌هایی برای شرکتهای بزرگ معدنی کشور در نظر گرفته شود؟
یکی از بهترین مشوق‌هایی که دولت می‌تواند به بخش معدن و صنایع معدنی اختصاص دهد، دخالت نکردن در اتخاذ روش‌های مدیریتی است. دولت باید در زمینه معدن نقش نظارتی ـ تشویقی داشته باشد تا شرکتهای بزرگ بتوانند فقط در راستای جهانی شدن، فکر و عمل کنند.
دومین راهکار برای تبدیل شدن شرکتهای معدنی داخلی به شرکتهای بزرگ در مقیاس جهانی، استفاده از ابزارهای بخش خصوصی در کنار مدیران توسعه‌محور است. بخش خصوصی، به دلیل سرمایه‌گذاری متعدد و اهمیت بازگشت سرمایه، به طور دائم در پی به‌روزرسانی ساختارهای درون‌سازمانی است. این موضوع موجب می‌شود که در برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند‌مدت، به سود برنامه‌ریزی‌شده دست پیدا کند. بنابراین حضور بخش خصوصی در کنار شرکتهای بزرگ معدنی در کشور می‌تواند توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور را به ارمغان آورد.
