توسعه دو سر سود

سرمايه‌گذاري شرکت ملي صنايع مس ايران در منطقه ويژه خليج فارس
0
837

منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس ویژگی‌های جذابی برای ورود سرمایه‌گذاران بخش معدن و صنایع معدنی کشور دارد. این ویژگی‌ها سبب شده‌اند تا نه‌تنها عوامل توسعه اقتصادی این منطقه و کشور با ورود سرمایه از شرکت‌های متنوع تسریع شود، بلکه شرایط منحصربه‌فرد این منطقه و تسهیلات همراه آن، امکانات مناسبی را برای افزایش سطح درآمدهای این شرکت‌ها به ارمغان آورند. پروژه ایجاد بستر ذخیره‌سازی و صادراتی شرکت ملی صنایع مس ایران در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس مصداق بارز این مدعاست. این شرکت در نظر دارد تا با توجه به ویژگی‌ها و خدمات موجود در منطقه ویژه، فروش اسید سولفوریک خود در بازارهای بین‌المللی را آغاز کند. این سرمایه‌گذاری، با توجه به قدم بعدی شرکت برای احداث واحد تولید اسید فسفریک در منطقه، توسعه‌ای پایدار را برای شرکت ملی صنایع مس فراهم خواهد ساخت. امکان رعایت اصول و استانداردهای زیست‌محیطی بدون دغدغه ذخیره‌سازی و فروش از دستاوردهای این پروژه به شمار می‌رود.

تقاضای توسعه صادرات

فروش صادراتی برخی از محصولات اصلی و جانبی شرکت ملی صنایع مس سبب شده است تا این مجموعه، سرمایه‌گذاری خود برای توسعه صادرات را در بهترین گزینه ممکن قرار دهد. حضور منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس در نقطه استراتژیک تنگه هرمز و دسترسی آسان از این طریق به آب‌های آزاد، در کنار تسهیلات ویژه واگذاری زمین، زیرساخت‌های کافی برای تامین آب، برق و گاز، دسترسی به مسیرهای ارتباطی اصلی و امکانات و تجهیزات لجستیکی، این منطقه را به گزینه ارزشمندی برای سرمایه‌گذاری شرکت ملی صنایع مس به منظور توسعه صادرات خود تبدیل کرده است.

ویژگی‌های جذاب سرمایه‌گذاری

با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، شرکت ملی صنایع مس مالک ۲۱ هکتار زمین اختصاصی در آن شده است تا فرصتی برای پیشبرد پروژه‌های توسعه‌ای خود فراهم کند. یکی از پروژه‌های این شرکت در منطقه ویژه اقتصادی، ایجاد زیرساخت‌های انتقال اسید و مخازن نگهداری اسید، شامل احداث هشت مخزن نگهداری، زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ای مورد نیاز و ایجاد ایستگاه‌های پمپاژ است. این پروژه امکان انتقال و ذخیره‌سازی اسید به میزان ۱۱۲ هزارتن در سال را در اختیار شرکت ملی صنایع مس قرار می‌دهد که با سرمایه‌گذاری ارزی تقریبا ۱۵ میلیون یورو و یک هزار و ۶۱۰ میلیارد ریال (۱۶۱ میلیارد تومان) رو به اتمام است.

ظرفیت کارخانه اسید سولفوریک شرکت ملی صنایع مس تا پیش از پروژه تبدیل تکنولوژی ذوب مجتمع سرچشمه از ریورب به فلش برابر با ۱۰۰ هزار تن در سال بود، اما در سال ۱۳۹۷، با تغییر تکنولوژی، ابتدا ظرفیت این مجموعه به ۳۰۰ هزار تن در سال توسعه یافت و سپس احداث دو کارخانه جدید تولید اسید سولفوریک در مجتمع‌های سرچشمه و خاتون‌آباد با مجموعه ظرفیت سالانه ۱/۲ میلیون تن آغاز شد که در پایان سال ۱۳۹۹ به بهره‌برداری خواهند رسید. در نتیجه، ظرفیت اسید سولفوریک شرکت ملی صنایع مس در سال ۱۳۹۹ به بعد، بالغ بر ۱/۵میلیون تن در سال خواهد بود.

رویکرد سبز توسعه

تمرکز شرکت ملی صنایع مس بر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های توسعه تولید و صادرات اسید سولفوریک در راستای رعایت استانداردهای زیست‌محیطی واحدهای ذوب مس این مجموعه بزرگ تولیدی است. گاز دی‌اکسید گوگرد، به عنوان خروجی کوره‌های ذوب مس، خطرات زیست‌محیطی متعددی دارد که از جمله آن می‌توان به فرونشست خاک، از میان رفتن پوشش گیاهی و مسمومیت گونه‌های جانوری اشاره کرد. در نتیجه تغییر تکنولوژی ذوب مجتمع مس سرچشمه از ریورب به فلش، غلظت گوگرد محتوی گاز خروجی کوره تا حدی افزایش یافته است که امکان رهاسازی آن در هوا با وجود رقیق کردن از منظر زیست‌محیطی وجود ندارد.
در نتیجه، شرکت ملی صنایع مس ایران، همگام با توسعه ذوب مس، پروژه توسعه کارخانه اسید سولفوریک موجود و احداث کارخانه‌های جدید تولید اسید سولفوریک از گاز خروجی واحدهای ذوب در سرچشمه و خاتون‌آباد را آغاز کرد که انتظار می‌رود تا پایان سال ۱۳۹۹ به بهره‌برداری برسند. تولید اسید سولفوریک شرکت ملی صنایع مس، طی سه سال اخیر، به گونه‌ای افزایش یافته که از تقاضای واحدهای پالایشگاهی و SX-EW این مجموعه فراتر رفته است؛ در نتیجه، راهکارهای پیشِ‌روی این شرکت برای فروش این ماده شیمیایی خطرناک به عنوان محصول جانبی خود، نخست فروش و دوم تبدیل به محصولی بی‌خطر است.

سرمایه‌گذاری‌های پایدار

در حال حاضر، شرکت ملی صنایع مس بخشی از اسید سولفوریک تولیدی مازاد بر تقاضای مجتمع‌های پالایشگاهی و SX-EW خود را در بورس کالا عرضه می‌کند. با این حال، به رغم عرضه بسیار ارزان این محصول با قیمت‌های یک هزار و ۲۰۰، و هزار ریال به ازای هر کیلوگرم، موفقیت چندانی در فروش این محصول نصیب این مجموعه نشده است. در نتیجه، تدابیر اندیشیده‌شده در این مجموعه ابتدا به سوی سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت لازم صادرات اسید سولفوریک و سپس ورود به بخش پایین‌دستی صنعت اسید سولفوریک حرکت کرده است. شایان ذکر است که منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس میزبان هر دو تدبیر این مجموعه برای رهایی از حجم بالای اسید سولفوریک تولیدی است.
ظرفیت کارخانه اسید سولفوریک شرکت ملی صنایع مس تا پیش از پروژه تبدیل تکنولوژی ذوب مجتمع سرچشمه از ریورب به فلش برابر با ۱۰۰ هزار تن در سال بود، اما در سال ۱۳۹۷، با تغییر تکنولوژی، ابتدا ظرفیت این مجموعه به ۳۰۰ هزار تن در سال توسعه یافت و سپس احداث دو کارخانه جدید تولید اسید سولفوریک در مجتمع‌های سرچشمه و خاتون‌آباد با مجموعه ظرفیت سالانه ۱/۲ میلیون تن آغاز شد که در پایان سال ۱۳۹۹ به بهره‌برداری خواهند رسید. در نتیجه، ظرفیت اسید سولفوریک شرکت ملی صنایع مس در سال ۱۳۹۹ به بعد، بالغ بر ۱/۵میلیون تن در سال خواهد بود.
نمودار ۱ ظرفیت، حجم تولید و میزان فروش اسید سولفوریک شرکت ملی صنایع مس ایران در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ را نشان می‌دهد. با افزایش ظرفیت به ۳۰۰ هزار تن، میزان تولید در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۲۶۰ هزار تن شده و به دنبال آن، میزان فروش شرکت (در بازار داخلی) نیز به ۱۹۰ هزار تن رسیده است. با آغاز فعالیت کارخانه‌های جدید اسید سولفوریک واقع در سرچشمه و خاتون‌آباد، ظرفیت شرکت از مرز ۵/۱ میلیون تن اسید سولفوریک در سال نیز خواهد گذشت و طبعا میزان تولید شرکت با سرعت بالایی رشد خواهد کرد. این حجم از تولید اسید نه‌تنها بیش از تقاضای داخلی شرکت ملی صنایع مس، بلکه بسیار بیشتر از تقاضای حدودا ۸۰۰ هزار تنی بازار داخلی کشور است.
از این رو، نیاز به سرمایه‌گذاری برای ایجاد بستر ذخیره‌سازی و صادراتی این محصول بیش از پیش جلوه‌ساز می‌شود. نکته مهم این است که شرکت ملی صنایع مس در نظر دارد تا علاوه بر ایجاد بستر مناسب برای فروش صادراتی که تقریبا اکثر سرمایه‌گذاری آن در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس رو به اتمام است، پروژه تولید اسید فسفریک از این محصول جانبی (ورود به بخش پایین‌دستی اسید سولفوریک) را نیز در دستور کار خود قرار دهد. موقعیت مکانی این پروژه، محوطه اختصاصی شرکت ملی صنایع مس ایران در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس انتخاب شده است.
تصویر ۱ پروژه احداث مخازن نگهداری اسید سولفوریک با ظرفیت سالانه ۱۱۲ هزارتن را در سه مقطع زمانیِ پیش از ساخت، حین ساخت و پس از ساخت نشان می‌دهد. گفتنی است که پروژه‌های مذکور ازجمله سرمایه‌گذاری‌های شرکت ملی صنایع مس ایران در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس‌اند؛ حال آنکه این شرکت پروژه احداث خط ریلی از کرمان تا منطقه ویژه و ساخت دویست دستگاه واگن مخزن‌دار و دویست دستگاه تانک حمل اسید را در خارج از منطقه ویژه راه‌اندازی کرده است.
افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس یک فرصت دوجانبه برای افزایش درآمدهای شرکت ملی صنایع مس از یک سو و توسعه اقتصادی کشور با رشد فعالیت‌های منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس از سوی دیگر است. از ابتدای تشکیل منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس تاکنون، حدود ۵/۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای ایجاد واحدهای تولیدی یا تاسیساتی صورت گرفته، اما همچنان بیش از ۳/۲ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در حال اجراست و می‌توان پروژه‌های بیشتری را نیز برای توسعه اقتصادی این منطقه (نظیر پروژه تولید اسید فسفریک) تعریف کرد.