در اجرای برنامه‌های تولید، موفق بودیم

محمد ستوده‌بحرینی، معاون بهره‌برداری شرکت معدنی و صنعتی گلگهر
0
812

شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کنسانتره و گندله کشور به‌شمار می‌رود که سهم قابل‌توجهی از نیاز فولادسازان داخلی را تامین می‌کند. مدیریت این مجموعه معدنی، استراتژی‌های حاکم بر این شرکت را براساس اهداف سند چشم‌انداز به‌درستی تدوین کرده که در نتیجه آن در سال‌های گذشته، موفقیت‌های چشمگیری حاصل شده است. « فصلنامه تخصصی گوهرسیرجان» در این شماره با محمد ستوده‌بحرینی، معاون بهره‌برداری شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به گفت‌وگو نشسته است. ستوده‌بحرینی ضمن ارائه گزارشی از عملکرد تولیدی این مجموعه در سال جاری، گفت: درحال حاضر گلوگاه اصلی در مسیر افزایش تولید در این شرکت، تامین ماده اولیه است. بر همین اساس این مجموعه معدنی برنامه‌های بلندمدتی برای اکتشاف در دستور کار دارد. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در برنامه‌های تولیدی خود، چه استراتژی‌هایی را دنبال می‌کند؟

حدود ۷۳ کشور جهان تولیدکننده فولاد هستند؛ بنابراین سنگ‌آهن به یکی از گسترده‌ترین مواد معدنی تبدیل شده است. در مجموع ۵۲ کشور دارنده کانسنگ آهن هستند که حکایت از توزیع محدودتر ذخایر بزرگ آهن برای تغذیه کارخانه‌های فولادسازی دارد. البته ذخایر کوچک آهن تقریبا در تمام کشورهای جهان یافت می‌شود، اما ذخایر بزرگ توزیع محدودتری دارند. پوسته زمین به‌طور میانگین دارای ۵ درصد آهن است و آهن چهارمین عنصر از نظر فراوانی در زمین به‌شمار می‌رود. ذخایر سنگ آهن به‌طور میانگین ۲۵ تا ۶۵ درصد فلز آهن دارند. طبیعت برای ایجاد ذخایر آهن‌ کار چندان سختی انجام نمی‌دهد و کانسارهای آهن مهمی تحت‌تاثیر فرآیندهای رسوبی، گرمابی و آذرین به‌وجود آمده است.
شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر از بزرگ‌ترین تولیدکننده‌های محصولات زنجیره فولاد در کشور است. تنوع بسیار کارخانه‌ها و سرمایه‌گذاری قابل توجه این مجموعه در منطقه گل‌گهر نشان از توانایی و انگیزه زیاد تلاشگران آن دارد. توسعه عملیات اکتشافی و شناسایی ذخایر بیشتر سنگ‌آهن در منطقه معدنی و صنعتی گل‌گهر، از موضوعات بسیار مهم و البته چالش‌برانگیز این منطقه است. اطمینان از وجود ذخایر سنگ‌آهن مناسب، در دسترس، بدون ریسک، اقتصادی و… از موضوعات پیش‌روی شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر به‌شمار می‌رود. شناسایی ذخایر بیشتر علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار و رونق اقتصادی هرچه بهتر، زمینه‌ساز بهره‌برداری بلند‌مدت‌تر از کارخانه‌های احداث‌شده و به‌تبع آن استفاده بیشتر از سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده خواهد شد. کمبود سنگ‌آهن در سال‌های آینده می‌تواند مشکلات گوناگونی را برای کارخانه‌های این منطقه (کنسانتره، گندله و احیا) به‌وجود آورد.

این شرکت چه برنامه‌ای برای تولید در سال جاری داشته و در پیشبرد آن چه میزان موفق بوده است؟

گل‌گهر برای سال ۹۷، برنامه تولید بیش از ۲۷میلیون تن کنسانتره و گندله را در دستور کار دارد. به‌طور دقیق‌تر، در سال ۱۳۹۷ حجم تولید کنسانتره ۱۵میلیون و ۶۰۰ هزار تن و گندله ۱۱میلیون و ۴۰۰هزار تن تعیین شده است. تا ۲۰بهمن سال جاری، براساس برنامه تولید پیش رفته‌ایم. مجموع کنسانتره و گندله تولیدی مجتمع تا ۲۰ بهمن، ۲۴میلیون و ۶۲۴ هزار و ۷۰۶ تن برآورد می‌شود. تولید سال ۹۶ تا مدت مشابه ۲۲ میلیون و ۱۹۴ هزار و ۶۰۸تن گزارش شده بود؛ یعنی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد ۱۱ درصدی تولید رقم خورده است.
به‌طور دقیق‌تر تا ۲۰ بهمن سال جاری ۱۴میلیون و یک هزار و ۲۴۳ تن کنسانتره سنگ آهن تولید شده که این رقم در سال ۹۶، حدود ۱۲میلیون و ۴۲۷ هزار و ۴۲ تن بوده است؛ یعنی رشد ۱۳ درصدی حاصل شده و البته تولید کنسانتره از هدف تعیین شده برای کل سال نیز عبور کرده است.
در همین مدت در سال ۹۷، معادل۱۰ میلیون و ۶۲۳ هزار و ۴۶۳ تن گندله تولید شده که برای سال ۹۶، حدود ۹ میلیون و ۷۶۷ هزار و ۵۶۶ میلیون تن بوده؛ یعنی تولید رشد ۹ درصدی داشته است.

این مجموعه چه برنامه‌‌ای برای تولید در سال آینده در دستور کار دارد؟

برنامه تولید سال ۱۳۹۸ در شرکت گل‌گهر به تامین سنگ آهن مورد نیاز آن بستگی دارد. برای تحقق تولید حداقل مشابه سال جاری شرکت به ۵/۱۰ میلیون تن سنگ آهن از معدن ۳ گهرزمین، ۱۱/۵ میلیون تن از معدن یک، ۳/۵ میلیون تن از معدن ۲ و یک میلیون تن از معدن ۵ نیاز دارد.

شرکت گل‌گهر برای تامین ماده اولیه مورد نیاز واحدهای خود، چه راهکارهایی دارد؟

عملیات اکتشاف در منطقه گل‌گهر برای شناسایی ذخایر مناسب و تامین سنگ‌آهن برای سال‌های آینده، به‎طور کاملا جدی در حال انجام است. تامین خوراک مورد نیاز کارخانه‌های منطقه گل‌گهر راهکار‌های مختلفی دارد که عبارتند از؛

  • تکمیل عملیات اکتشافی در معدن شماره یک و انجام مطالعات مجدد مدلسازی و بهینهسازی معدن: با توجه به مطالعات ژئوفیزیکی و شکل توده‌ای معدنی در هر سینه‌‌ کار، چاه‌های اکتشافی به‌طورکلی براساس یک شبکه ۱۰۰ متری و به‌شکل مربع حفاری شده‌اند. در مواقعی که به‌دلایل مربوط به عیار ماده معدنی یا پیچیدگی‌های زمین‌شناسی نیاز به اطلاعات بیشتری باشد، فواصل چاه‌ها تغییر کرده و گاهی نیز تا ۲۵ متر یا خارج از شبکه منظم حفاری ‌شده‌ است. بیشتر حفاری‌های تکمیلی در بخش شرقی معدن متمرکز هستند. با توجه به اطلاعات تکمیلی در عملیات اکتشافی، در بخش شرقی معدن شماره یک گل‌گهر ذخیره به‌نسبت قابل‌توجهی شناسایی‌ شده است. انجام مطالعات بهینه‌سازی و طراحی آن ازسوی شرکت بین‌المللی SRK در حال انجام است. در مرحله نخست با توجه به عمق زیاد این ذخیره، مطالعات بر مبنای استخراج زیرزمینی انجام و با توجه به مطالعات شرکتSRK، به‌دلایل فنی و اقتصادی استخراج این بخش از ذخیره به روش زیرزمینی رد شده است و استخراج روباز آن ارجحیت دارد.
  • انجام عملیات اکتشافی بین معادن: توسعه عملیات اکتشافی در چند سال گذشته به‌طور جدی پیگیری شده و ذخایر شناسایی‌شده سنگ‌آهن به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته است. یکی از معضلات اساسی در زمینه اکتشاف در این منطقه، حق‌تملک دائم و موقت این ذخایر از سوی شرکت‌های متعدد به‌شمار می‌رود که این موضوع به‌ویژه در روند اجرای عملیات اکتشافی بین معادن، مشکلاتی را به‌وجود آورده است. در این منطقه ذخایر قابل‌توجهی شناسایی‌شده‌ که در عمق نسبتا زیادی قرار دارند و استخراج روباز آن‎ها اقتصادی نیست و باید روش‌های زیرزمینی را برای بهره‌برداری از این ذخایر مورد مطالعه قرار داد. با توجه به همپوشانی و اتصال ماده معدنی در بخش‌هایی از محدوده گل‌گهر که بین معادن قرار دارد، تصمیم‌گیری درباره متولی و نحوه اکتشاف این ذخایر از موضوعات مشکل‌آفرین منطقه است. همچنین نبود یک بانک اطلاعاتی کامل از عملیات اکتشافی سایر معادن و نداشتن اطلاعات کافی درباره چگونگی تشکیل این ذخایر و نحوه ارتباط آن‌ها با یکدیگر، از موضوعات مهم و قابل‌بحث است. به‌عنوان‌نمونه، تعدادی چاه اکتشافی بین ۲معدن شماره یک و ۴ و همچنین بین معدن شماره یک و ۶ از سوی شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر حفاری‌شده که نتایج قابل‌قبول و چشمگیری داشته است. از این‌رو، در صورت ادامه فرآیند اکتشاف و همچنین توسعه عملیات اکتشافی در سایر مناطق، امکان شناسایی ذخایر بیشتر وجود دارد.
  • انجام عملیات اکتشافی در سایر نقاط استان: یکی دیگر از اقدامات انجام‌شده واگذاری پهنه‌های اکتشافی در سطح استان به شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر است. برخی از این پهنه‌ها برای شناسایی مواد معدنی مورد توجه شرکت گل‌گهر قرار گرفته و عملیات اکتشافی در برخی از آن‌ها هنوز منجر به شناسایی ذخایر قابل‌توجهی نشده است. نکته دیگر در راستای تامین سنگ‌آهن از این پهنه‌ها، این است که حتی در صورت شناسایی ذخایر مناسب سنگ‌آهن باید به مسائلی مانند فاصله این معادن تا کارخانه‌های شرکت گل‌گهر، مشکلات و هزینه‌های مربوط به انتقال سنگ خام نیز توجه شود. با مطالعات انجام‌شده در تعدادی از این پهنه‌ها احتمال وجود سایر مواد معدنی مانند مس، سرب و روی نیز محتمل است.
  • خرید سنگآهن از معادن دیگر یا خارج از ایران: موضوع دیگری که این روزها مورد توجه و بحث قرار گرفته، تامین خوراک مورد نیاز خطوط تولید از طریق خریداری سنگ‌آهن خارج از مجموعه معادن گل‌گهر است. عدم صرفه اقتصادی برای خرید و حمل سنگ‌آهن تا محل کارخانه‌های گل‌گهر از مشکلات اساسی به‌شمار می‌روند.
  • حتی پس از شناسایی ذخایر سنگ‌آهن نیز نمی‌توان درباره تامین خوراک مورد نیاز کارخانه‌های منطقه اطمینان حاصل کرد. برای این مساله باید خصوصیات کمی و کیفی ماده معدنی بررسی و مطالعات بهینه‌سازی و طراحی معدن انجام شود. پس ‌از این اقدامات می‌توان میزان ذخیره قابل‌استخراج و ارسال به کارخانه را تعیین کرد.

حمایت دولت از منطقه معدنی و صنعتی گل‌گهر را چه میزان ضروری می‌دانید؟

با توجه به کمبود ماده معدنی سنگ‌آهن در منطقه گل‌گهر، نیاز مبرم به شناسایی ذخایر بیشتر و تداخل حدود و اختیارات شرکت‌های گوناگون معدنی در منطقه برای اکتشاف و بهره‌برداری از معادن، حمایت دولت از این منطقه، ضروری به‌نظر می‌رسد. بهتر است دولت نگاهی کلان به این منطقه داشته باشد و در راستای یکپارچه‌سازی و واگذاری این معادن به شرکت‌های بزرگ و بادانش و تجربه کافی مانند گل‌گهر، از آن‌ها حمایت کند. با واگذاری معادن متعدد به یک مجموعه واحد می‌توان تصمیمات کلان‌تری درباره نحوه اکتشاف، بهره‌برداری و مدیریت این ذخایر گرفت. تئوری‌های بسیاری درباره اتصال و یکپارچگی کل ذخایر منطقه گل‌گهر وجود دارد و کارهای اکتشافی اخیر این ادعا را محتمل‌تر کرده است؛ بنابراین در صورت صحت چنین فرضیه‌هایی وجود یک مدیریت جامع و کامل برای استخراج و بهره‌برداری از این معادن امری ضروری به نظر می‌رسد.
از آنجایی‌که در صنایع فرآوری مواد معدنی به‌ویژه تولید فولاد، گلوگاه مهم و اساسی، تامین خوراک مورد نیاز خطوط تولید است، باید هرگونه مجوز برای احداث واحدهای صنعتی جدید براساس میزان ذخایر معین و قطعی باشد و برای بهره‌وری بهینه از ظرفیت و راندمان خطوط احداث‌شده فعلی باید اقدامات لازم در زمینه اختصاص ذخایر شناسایی‌شده به خطوط تولید فعال انجام و از صادرات سنگ خام در قالب کلوخه و دانه‌بندی اجتناب شود. خام‌فروشی علاوه بر کاهش ارزش‌افزوده مواد معدنی باعث کاهش اشتغالزایی و… می‌شود.