پس از یک دهه رشد و توسعه بی‌وقفه، مدیران شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر رویایی دیگر در سر دارند و می‌خواهند هدفی عالی‌تر را دنبال کنند: قرار گرفتن در بین پنجاه شرکت بزرگ معدنی دنیا. رسیدن به چشم‌انداز گل‌گهر ۲۰۲۰ به شعار «رویش باورها در دل کویر» جامه عمل پوشاند و ناظران اکنون شاهد رویش باوری دیگر در مقیاس جهانی هستند. در این مطلب به استراتژی‌های توسعه شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر و ساختارهای ذهنی مدیران ارشد آن اشاره می‌شود تا درآمدی به سایر مطالب این بخش باشد که در آن استراتژی‌های توسعه برخی شرکت‌های بزرگ دنیا بررسی شده است.

تاکنون شرکت‌ معدنی و صنعتی گل‌گهر توانسته است به بخش قابل توجهی از اهداف تعیین‌شده در چشم‌انداز گل‌گهر ۱۳۹۸ (گل‌گهر ۲۰۲۰) دست پیدا کند. استراتژی‌های تدوین‌شده برای شرکت، استراتژی‌های یکپارچگی عمودی رو به جلو و رو به عقب بود که این شرکت را از یک تولیدکننده معدنی سنگ‌آهن تبدیل به تولیدکننده فولاد و محصولات فولادی کرده است. علاوه بر اجرای استراتژی‌های یکپارچگی رو به جلو در زنجیره تولید فولاد از اکتشافات گرفته تا تولید محصولات فولادی، در خصوص حمل‌ونقل و بازرگانی و فروش محصولات زنجیره فولاد (استراتژی‌ یکپارچگی رو به جلو) و همچنین تامین زیرساخت‌های لازم آب و انرژی (استراتژی‌ یکپارچگی رو به عقب) نیز شرکت استراتژی‌های لازم را اجرا کرده و نتایج مطلوبی به دست آورده است. اجرای برنامه‌های عملیاتی برای رسیدن به اهداف این چشم‌انداز، که ده سال پیش تدوین شده است، علاوه بر اینکه باعث شد شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در بین سی شرکت بزرگ کشور قرار بگیرد، ساختارهای ذهنی سیستم‌های انسانی مدیریتی و عملیاتی شرکت را وارد عصر بلوغی کرده است که اکنون می‌تواند چشم‌انداز بزرگ‌تری را متصور شود و آن‌ را دست‌یافتنی بداند.

طی ده سال گذشته، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده سنگ‌آهن کشور، به منظور حفظ ارزش سرمایه و سود بلندمدت و افزایش و رونق تولید در کشور، پروژه‌های متعدد توسعه‌ای را در زمینه‌های مختلف از جمله اکتشاف، فرآوری، تکمیل زنجیره تولید فولاد و غیره تعریف کرده است که برخی از این پروژه‌ها به بهره‌برداری رسیده‌اند و برخی نیز در حال اجرا هستند. اجرای بسیاری از این پروژه‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است که تداوم توسعه اقتصادی کشور و رونق تولید را به ‌دنبال دارد و سبب ارتقای جایگاه جهانی ایران در صنایع معدنی و فولاد در منطقه و جهان خواهد شد. اگرچه سرمایه‌گذاری از ارکان اصلی و انکارناپذیر توسعه است، اما عواملی مانند نیروی انسانی و مدیریت، جایگاه ویژه‌ای در سرعت و یا تحقق توسعه دارند. شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در هر سه زمینه موفق و توانمند ظاهر شده است.

یک شرکت، یک هدف

مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر می‌گوید: «استراتژی چیزی نیست جز شکل دادن به آرزوها، اهداف و اولویت‌های جاری در اذهان در زمینه توسعه فرهنگی و اجتماعی». ایشان اعتقاد دارد که شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر، به عنوان یکی از سی شرکت بزرگ اقتصادی کشور، پس از یک دهه حرکت همسو با چشم‌انداز تعیین‌شده برای سال ۲۰۲۰، باید ارکان جهت‌ساز و استراتژی و شبکه هم‌افزایی و حاکمیتی خود را برای یک دهه آینده یعنی تا سال۲۰۳۰ مورد مطالعه جدی قرار دهد. ابعاد فعالیت‌های گل‌گهر در دو سطح منطقه و شرکت قابل بررسی است. انتظار می‌رود با بررسی مگاترندها در تکانه‌های استراتژیک پیشرو و در تعامل با مدیران ارشد شرکت‌های فعال در منطقه گل‌گهر، چشم‌انداز منطقه و همچنین چشم‌انداز شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر برای سال ۲۰۳۰ مدون و ارزش‌های منطقه و شرکت به‌روزرسانی شود. در بُعد منطقه‌ای و به عنوان نقش هلدینگی، شرکت گل‌گهر از یک سو به دنبال آن است که سبد کسب‌وکارهای خود را به سمتی سوق دهد که بهره‌ورترین ترکیب را برای منطقه رقم بزند و با معیارهای مناسب، راهکار پاسخ به این سوالات را فراهم آورد که چه کسب‌وکارها یا بازارهایی قابلیت سرمایه‌گذاری دارند و شرکت باید به آن‌ها توجه کند. از سوی دیگر، در نقش هلدینگی، به دنبال آن است که گروه کسب‌وکارهای موجود چگونه راهبری شوند، هم‌افزایی بین شرکت‌های منطقه چگونه شکل بگیرد، چه فعالیت‌هایی به طور متمرکز به انجام برسند، فعالیت‌های غیرمتمرکز کدام باشند و ساختار سازمانی و بخش‌های گوناگون آن چگونه با هم ارتباط برقرار کنند.
در چشم‌انداز۲۰۳۰، علاوه بر نقش هلدینگی، موضوعات و مسائل استراتژیک گل‌گهر در سطح کسب‌وکار هم شناسایی و راهکارهای رفع آنها برای دستیابی به موفقیت پایدار شناسایی و تعیین می‌شوند، به نحوی که تمامی ارکان همسو با چشم‌انداز منطقه گل‌گهر باشد. در استراتژی ۲۰۳۰، یک شرکت به جای سی شرکت وجود خواهد داشت و گل‌گهر تبدیل به یک مجموعه عظیم اقتصادی یکپارچه خواهد شد. هموارسازی و بسترسازی برای رسیدن به اولویت‌ها اساسی‌ترین و مهم‌ترین روش خواهد بود. هموارسازی به معنای برداشتن موانع از مسیر است. توجه به پژوهش، ارتباط با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و کاربردی و ارتباط با عرصه بین‌المللی برای رسیدن به اهداف در اولویت سند چشم‌انداز گل‌گهر ۲۰۳۰ قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، لازمه رسیدن به اهداف، ساختارسازی، ارتقای سطح مهارت، آموزش و تخصص منابع انسانی و نیز توجه به معیشت و سطح زندگی نیروی کار شرکت است.
اکتشاف همچنان مهم‌ترین فعالیت شرکت خواهد بود و مدیران عزم جدی دارند تا چنانچه کمبودی در ذخایر معدنی باشد، برای توسعه‌های آتی، در هر کجای دنیا که لازم بود سرمایه‌گذاری کنند.

اجرای برنامه‌های عملیاتی برای رسیدن به اهداف چشم‌انداز۲۰۲۰، که ده سال پیش تدوین شده است، علاوه بر اینکه باعث شد شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در بین سی شرکت بزرگ کشور قرار بگیرد، ساختارهای ذهنی سیستم‌های انسانی مدیریتی و عملیاتی شرکت را وارد عصر بلوغی کرده است که اکنون می‌تواند چشم‌انداز بزرگ‌تری را متصور شود و آن‌ را دست‌یافتنی بداند

فراسوی مرزها

حامد عسکری‌زاده، مشاور مدیرعامل شرکت، می‌گوید: «هدف موردنظر برای گل‌گهر در افق ۲۰۳۰ پای نهادن به فراسوی مرزهاست. استفاده از پتانسیل عظیم معدنی، به‌کارگیری بهترین عملکرد در راستای بهره‌برداری مناسب از آن، همگرایی و تجمیع شرکت‌ها برای استفاده بهینه از منابع موجود به منظور به‌کارگیری ظرفیت‌ها و برآورده کردن نیازهای یکدیگر، تنها بخشی از اهداف بلندمدت معدنی و صنعتی گل‌گهر را تشکیل می‌دهند».
برای منسجم کردن فعالیت‌ها لازم است بسیاری از مرزها، حتی مرزهای فکری، در منطقه برداشته شوند. برنامه شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر فقط برداشته شدن مرزها در منطقه نخواهد بود، بلکه در افق ۲۰۳۰، این شرکت فراتر از شهرستان، استان و منطقه حرکت خواهد کرد.
برنامه شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر جهت‌دهی مناسب به فعالیت‌ها، تجمیع سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های گوناگون و حرکت در راستای یک نگاه و چیدمان مناسب است. در چشم‌انداز ۲۰۳۰، هدف این است که در شرکت گل‌گهر، غیر از تولید، اتفاقات دیگری نیز رقم بخورد و فضای شرکت توسعه یابد و نگاه جدیدی به شرکت‌های وابسته شود. این شرکت در پایان چشم‌انداز ۲۰۳۰ مجموعه‌ای است که به منظور تامین مواد اولیه خود، به دنبال اکتشاف منابع، چه در منطقه و چه خارج از آن، خواهد بود. با کنار رفتن مرزها و تجمیع دارایی‌ها، شرکت‌ها می‌توانند به سودآوری یکدیگر کمک کنند.
شرکت گل‌گهر در صدد است که علاوه بر تامین مواد اولیه مورد نیاز شرکت‌های وابسته، شکل و چارچوب خود را به سمت یک فضای هلدینگی یا یک فضای متمرکز بر سرمایه‌گذاری تغییر دهد. این موضوع بدان معناست که جدا از مسئله پایداری و پیوستگی تولید محصولات، باید نگاهی هم به مدیریت سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در شرکت‌ها و سودآوری داشته باشد. به همان اندازه که بخش تولید شرکت مهم است، بخش هلدینگی که قرار است از طریق سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده سودآوری ایجاد کند نیز اهمیت دارد.
شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر تاکنون در بیش از سی شرکت سرمایه‌گذاری کرده که از این میان، به طور مستقیم و غیرمستقیم، بیش از ۵۱درصد سهام ده شرکت را به خود اختصاص داده است. این امر به معنای برخورداری از اختیارات مدیریتی است. ممکن است نیاز به ایجاد شرکتی باشد که بتواند شرکت‌های زیرمجموعه را به یکدیگر مرتبط و زنجیره‌ای بین آن‌ها ایجاد کند و از طریق قدرت مذاکرات مناسب، سود بیشتری را از سهام‌داری این شرکت‌ها نصیب مجموعه سازد و با تدوین آیین‌نامه‌ها و چارچوب‌ها برای شرکت‌های زیرمجموعه و به کمک دستورالعمل‌ها و ابزارهایی که در اختیار دارد، نظامی بر پایه‌هایی استوار ایجاد کند.
بر این اساس، در افق ۲۰۳۰ مجموعه گل‌گهر باید دارای ساختاری مناسب برای مدیریت شرکت‌های زیرمجموعه باشد و بتواند روابط مالی و سودآوری را در شرکت‌ها شناسایی کند و قدرت چانه‌زنی و مذاکره را بین شرکت‌های زیرمجموعه توسعه دهد، که خود به افزایش سودآوری منتج خواهد شد. به همین دلیل، لازم است که وضعیت شرکت در ده سال آینده، هم در حوزه تولید و هم در حوزه حاکمیت شرکتی، به‌دقت بررسی و ترسیم شود.
شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در حال حاضر با بسیاری از شرکت‌های بزرگ معدنی کشور در سرمایه‌گذاری‌های گوناگون مشارکت دارد. از دیگر بخش‌های سرمایه‌گذاری این شرکت واحدهایی هستند که در حوزه معدن و صنایع معدنی و صنعت فولاد مشغول فعالیت‌های پژوهشی هستند. حوزه‌های گوناگون و متنوع سرمایه‌گذاری نشان می‌دهند که شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر باید کسب‌وکار خود را فراتر از یک شرکت تولیدی توسعه دهد.