گلگهر، بازوی اصلی تحقق افق فولاد

محمد ایرانمنش مدیرروابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر
0
845

صنعت فولاد یکی از شاخص‌ترین و مهم‌ترین صنایع هر کشور است. در این صنعت، هرچه میزان هزینه‌ها و اتلاف مواد معدنی اولیه کاهش یابد، بازدهی مالی تولید ارتقا خواهد یافت. از این رو، کنسانتره‌سازی، به عنوان یکی از مراحل پرعیارسازی سنگ‌آهن و پیش از ورود به تولید فولاد، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر، شرکت‌های معدنی نظیر شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر برای تحقق افق ۵۵ میلیون تنی فولاد پیوسته در حال ارتقای واحدهای کنسانتره‌سازی خود هستند، به طوری که در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۳۸میلیون تن کنسانتره در کشور تولید شد که شرکت گل‌گهر بالاترین سهم را از این میزان تولید داشته است. گزارش پیشِ‌رو، نگاهی به چشم‌انداز تولیدکننده برتر این محصول در ایران است.

سنگ‌آهن پس از استخراج وارد مرحله فرآوری می‌شود و بسته به نوع فرآوری، سنگ‌آهن دانه‌بندی و کنسانتره سنگ‌آهن تولید می‌شود. سنگ‌آهنِ دانه‌بندی‌شده در کوره‌های بلند مصرف می‌شود. کنسانتره، که در واقع محصول پرعیارسازی سنگ‌آهن کم‌عیار و بی‌کیفیت است، مناسب تولید محصولات ادامه زنجیره فولاد نظیر گندله و آهن اسفنجی و در ادامه فعالیت‌های ذوب است. کنسانتره از این رو مورد توجه است که از نظر زمان و انرژی، هزینه را کاهش می‌دهد و باعث تولید محصولی با کیفیت بهتر می‌شود؛ زیرا عیار متوسط کنونی سنگ‌آهن‌های موجود در جهان زیر ۵۰ درصد است و تبدیل چنین سنگ‌آهنی به کنسانتره با عیار بالاتر، بدون شک محصولات تولیدی بهتری را در ادامه زنجیره تولید ایجاد خواهد کرد.
همان‌طور که در نمودار ۱ مشخص است، در بین کشورهای برتر دارای ذخایر سنگ‌آهن، آفریقای جنوبی، هند، روسیه، ایران، استرالیا و برزیل دارای عیاری بالاتر از عیار جهانی هستند. عیار سنگ‌آهن ایران ۶/۵۵ درصد است. توجه به مسئله عیار در واقع اهمیت صنعت کنسانتره‌سازی را در زنجیره فولاد کشورهای دارای معادن سنگ‌آهن به‌خوبی نشان می‌دهد؛ زیرا مراحل پرعیارسازی پیش از تولید محصولات فولادی از اتلاف و هدررفت زیاد آهن جلوگیری می‌کند.

افزایش ۴۵ درصدی تولید کنسانتره سنگ‌آهن ایران

ایران، به عنوان یکی از ده کشور برتر دارنده ذخایر سنگ‌آهن جهان، دارای افق تولید ۵۵میلیون تنی فولاد خام در سال ۱۴۰۴ است. برآورد شده که برای تحقق این افق به حدود ۸۰ میلیون تن کنسانتره سنگ‌آهن نیاز است. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور نیز در خصوص ظرفیت اسمی و تولید واحدهای کنسانتره‌سازی پیش‌بینی کرده است که در پایان سال جاری ظرفیت اسمی تولید کنسانتره سنگ‌آهن کشور ۵/۶۹ میلیون تن و تولید آن ۵۸/۱میلیون تن خواهد بود. این سازمان همچنین نرخ بهره‌برداری از ظرفیت کنسانتره‌سازی را ۸۵درصد اعلام کرده است.
تولید کنسانتره ایران از سال ۱۳۹۵ تا سال ۱۳۹۸ نرخ رشد ۴۵/۲ درصدی را تجربه کرده و به ۳۸ میلیون و ۳۴۰ هزار و ۴۴۰ تن رسیده است. در سه ماه نخست سال جاری نیز بیش از۱۱میلیون تن کنسانتره آهن در کشور تولید شده است (نمودار ۲).

پس از گذشت حدود یک دهه، این شرکت در سال ۱۳۹۰ خط چهارمی با ظرفیت ۲میلیون تن را تحت عنوان کارخانه پلی‌کام با هدف افزایش میزان تولید کنسانتره و استفاده از باربرگشتی مدار خردایش خطوط تولید به بهره‌برداری رساند. در گام بعدی، در سال ۱۳۹۴ خطوط ۵ و ۶ کنسانتره، با مجموع ظرفیت ۴ میلیون تن، به مدار تولید این شرکت افزوده شد که محصولی با درصد گوگرد مناسب و اندازه مناسب تولید می‌کند.

گل‌گهــر، قطـب تولیـد کنسانتـره سنگ‌آهن ایران

همان‌طور که در نمودار ۳ نشان داده شده است، در بین تولیدکنندگان داخلی کنسانتره سنگ‌آهن، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر با تولید بیش از ۱۶ میلیون تن کنسانتره در جایگاه نخست ایستاده و سهم ۳۴ درصد از تولید کل را به خود اختصاص داده است. پس از آن، شرکت‌های سنگ‌آهن چادرملو و میدکو به‌ترتیب در جایگاه‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. گفتنی است که شرکت گل‌گهر در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ نرخ رشدی معادل ۲۷/۶ درصد را تجربه کرد و موفق شد که افق تولید ۱۶ میلیون تنی کنسانتره خود را تحقق بخشد. کنسانتر‌ه تولیدی این شرکت دارای عیار ۶۷درصد به بالاست و ابعادی زیر هزار تا حتی سیصد میکرونی دارد.

گل‌گهر همچنان در توسعه کنسانتره‌سازی خوش می‌درخشد

دلیل موفقیت شرکت گل‌گهر در تولید کنسانتره با این حجم بالا وجود هفت خط تولید کنسانتره در این مجموعه است. آغاز فعالیت این شرکت در عرصه کنسانتره‌سازی از سال ۱۳۵۳ بود که طرح تولید کنسانتره خطوط ۱ و ۲ این شرکت مطرح شد، ولی به دلیل وقفه‌های ناشی از شرایط کشور، نهایتا در سال ۱۳۷۳ این دو خط با ظرفیت اسمی ۵/۲میلیون تنی به بهره‌برداری رسید. در گام بعدی، ظرفیت این خطوط به ۵/۳میلیون تن افزایش یافت و در نهایت در سال ۱۳۸۱، با احداث خط ۳ به ظرفیت ۲ میلیون تن، مجموع ظرفیت تولید به ۶میلیون تن رسید.
پس از گذشت حدود یک دهه، این شرکت در سال ۱۳۹۰ خط چهارمی با ظرفیت ۲میلیون تن را تحت عنوان کارخانه پلی‌کام با هدف افزایش میزان تولید کنسانتره و استفاده از باربرگشتی مدار خردایش خطوط تولید به بهره‌برداری رساند. در گام بعدی، در سال ۱۳۹۴ خطوط ۵ و ۶ کنسانتره، با مجموع ظرفیت ۴ میلیون تن، به مدار تولید این شرکت افزوده شد که محصولی با درصد گوگرد مناسب و اندازه مناسب تولید می‌کند.
چشم‌انداز توسعه این شرکت در نهایت منجر به احداث خط ۷ تولید کنسانتره با ظرفیت ۲میلیون تنی در سال ۱۳۹۶ شد. در حال حاضر نیز این شرکت پروژه‌هایی متعدد برای بهبود کیفیت خطوط کنسانتره خود در دست اجرا دارد.
پروژه بهبود کیفیت و افزایش ظرفیت خطوط ۵ تا ۷ کنسانتره شرکت گل‌گهر در حال اجرا بوده و ‌نخستین مرحله در نیمه اول سال جاری راه‌اندازی خواهد شد؛ با توجه به اینکه مجموعه اقدامات سال جدید بر مبنای «جهش تولید» استوار است، پیش‌بینی می‌شود فاز یک این پروژه که تاثیر بسزایی در افزایش بهره‌وری خطوط سه گانه کنسانتره دارد (واحد کوبینگ)، در ماه‌های آتی با میزان سرمایه‌گذاری حدود ۶۲ میلیارد تومان راه‌اندازی شود. در تامین سرمایه پروژه که توسط خود گل‌گهر انجام می‌شود، مشکلی وجود نداشته و تامین قطعات آن نیز با مسئله‌ای مواجه نبوده است. البته موانعی به دلیل بحث تحریم‌ها وجود داشته است که خوشبختانه حل شده و پروژه مسیـر عادی خود را طی می‌کند.
واحد خردایش شماره ۲ گل‌گهر نیز به عنوان بزرگ‌ترین مدار خردایش سنگ شکنی خاورمیانه در مرحله پیش راه‌اندازی و شروع تست با بار قرار دارد. این واحد با هدف تامین خوراک خطوط فرآوری ۵و۶و۷ و همچنین خطوط کنسانتره آتی شرکت تعریف شده که شامل خردایش سنگ‌آهن معدن شماره ۳ و انتقال محصول مذکور به واحدهای سه‌گانه تولید کنسانتره گل‌گهر است. هدف از احداث این واحد خردایش، دانه‌بندی و سرند سنگ‌آهن استخراج شده از معدن شماره ۳ است. ظرفیت این سنگ شکن، ۴ هزار و ۲۵۰ تن در ساعت، معادل ۱۵ میلیون تن در سال بوده که البته انتظار می‌رود تولید سنگ خرد شده توسط این سنگ شکن، به مراتب بیش‌تر از ۱۵ میلیون تن در سال باشد. سرمایه‌گذاری ریالی پروژه معادل ۸۹ میلیارد تومان و سرمایه‌گذاری ارزی آن ۳۵ میلیون یورو شامل ۱۱ میلیون یورو برای پیمانکار داخلی و ۲۴ میلیون یورو برای پیمانکار خارجی و صاحب تکنولوژی (تیسن کروپ آلمان) جهت خرید و نظارت بر نصب و راه‌اندازی تجهیزات است. با توجه به شرایط اقتصادی کشور، مدیریت بودجه اجرای این پروژه مورد توجه ویژه قرار گرفت و با تدابیر اندیشیده شده، تامین نقدینگی پروژه نیز به خوبی محقق شد.
از دیگر طرح‌های آماده راه‌اندازی، پروژه احداث تیکنر مرکزی مجتمع گل‌گهر است؛ این پروژه با هدف بازیابی آب از جریان باطله طرح‌های توسعه خطوط کنسانتره مجتمع تعریف شده و شامل طراحی، مهندسی، تامین و اجرای یک دستگاه تیکنر از نوع تیکنرهای با نرخ ته‌نشینی بالا و اجزای وابسته است. هدف از احداث این پروژه، آبگیری از باطله رقیق طرح‌های فرآوری غبار کارخانه تغلیظ، فرآوری غبار ته‌ریز سیکلون‌های کارخانه تغلیظ و طرح توسعه پلی‌کام و بازگشت آب بازیابی شده به چرخه تولید است. ارزش پروژه، ۳۱۰ میلیارد ریال و ۴۱۰ هزار یورو بوده و ظرفیت عملیاتی آن ۴۰۰ تن بر ساعت جامد خشک است.
همان‌طور که پیداست، گل‌گهر با توسعه و بهبود هرساله خطوط تولید کنسانتره، به اهداف چشم‌انداز خود رسیده است و علاوه بر آن، کشور را در تحقق افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ صنعت فولاد یاری می‌کند.